Mi briljante venninne

Etter eit livslangt venskap er Lila plutseleg sporlaust borte. Ikkje eit hårstrå er igjen etter henne, ikkje eit fotografi. Men kven var Lila? Gjennom auga til veninna Elena får vi skildra ei nådelaus og ærleg historie om eit komplekst venskap og eit Italia i stor endring. Med mafiaen og machokulturen på femtitalet som eit bakteppe for forteljinga, blir vi vitne til to liv som har det same utgangspunktet i fattigkvarteret i Napoli. Men dei to jentene endar i kvar sin ende av det italienske klassesamfunnet. Kva skjedde?

Elena Ferrante Samlaget Oversetter: Kristin Sørsdal 2015

7 |

Ifølgje Rino, storebroren til Lila, hadde jentungen lært seg å lese då ho var rundt tre år, ved å kikke på bokstavane og bilda i leseboka hans. Ho sette seg ved sida av han ved kjøkkenbordet når han gjorde lekser, og ho forstod meir enn kva han klarte å forstå.

Rino var nesten seks år eldre enn Lila, ein modig gutunge som briljerte i alle typar spel både nede i garden og ute i gata, særleg å spinne snurrebass med hyssing. Men å lese og skrive, løyse reknestykke, lære dikt utanåt, det var ikkje noko for han. Han var oppunder ti år då faren, Fernando, begynte å ta han med seg kvar dag til den tronge skomakarverkstaden som låg i eit smau på andre sida av storvegen, for å lære han kunsten å sette sole på sko. Når vi jentungane møtte han, kunne vi kjenne dunsta av skitne føter, av gammalt lêr og lim, og vi gjorde narr av han og kalla han tøffelsole. Kan hende var det derfor han smykka seg med å vere kjelda til søstera sitt talent. I realiteten hadde han aldri hatt ei lesebok og aldri brukt eit einaste minutt på leksene. Det var altså umogleg at Lila hadde lært noko som helst gjennom hans skoleslit. Meir sannsynleg var det at ho i så ung alder hadde lært seg korleis alfabetet fungerte, takka vere det avispapiret som kundane rulla dei gamle skoa inn i, og som far hennar no og då tok med seg heim for slik å lese høgt dei mest interessante notisane.

Om det no var skjedd på den eine eller den andre måten, var det ganske tydeleg for oss alle: Lila kunne lese og skrive, og frå den grå morgonen då lærarinna lét oss få sjå det med eigne auge, er det særleg ein ting som har festa seg i minnet, nemleg kjensla av kraftløyse om nyheita kasta over meg. Heilt frå min første dag på skolen hadde eg kjensla av at skolen var ein mykje finare stad enn heime. Det var den staden i bydelen der eg kjende meg mest trygg, og eg gjekk dit med stor iver. I timane var eg svært merksam, og eg utførte på beste måte alt dei bad meg om å gjere. Eg lærte. Men mest av alt likte eg å bli likt av lærarinna, å bli likt av alle. Heime var eg yndlingsbarnet til far min, og også søskena mine var glade i meg. Problemet var mor mi, med henne gjekk det alltid feil. Det kjendest som ho allereie den gong då eg så vidt var over seks år, gjorde alt for at eg skulle kjenne meg overflødig i livet hennar. Ho likte meg ikkje noko særleg, og heller ikkje eg henne. Kroppen hennar baud meg imot, noko ho ganske sikkert kjende på seg. Ho var lys i håret, blå pupillar, fyldig. Men det var noko med det høgre auget, og ein visste aldri kva veg ho kikka. Dessutan hadde ho det høgre beinet som ikkje fungerte, det vonde beinet, som ho kalla det. Ho halta, og måten ho gjekk på, gjorde meg uroleg, særleg om natta, når ho ikkje fekk sove og rørte seg att og fram gjennom gangen, til og frå kjøkkenet. No og då høyrde eg korleis skohælen hennar small i golvet når ho skvisa kakerlakkane som kom frå inngangsdøra, og eg såg for meg dei same rasande auga som når ho skjelte meg ut.

Rettighetene for utdraget gjelder for aksjonsperioden, derfor har vi måttet fjerne resten av utdraget. Utdraget var hentet fra s. 43-52.