Utdatert nettleser Det ser ut som du bruker en gammel nettleser. Faktafyk.no krever IE 8 og nyere versjoner av Internet Explorer. Last ned nyere nettleser her

Ein gong var dei ulvar

Noreg blir ramma av ein stor flaum. Aleinefaren Tor blir verande heime saman med dottera, Inger-Marie, medan resten av menneska i den vesle bygda blir evakuerte. Frå nabogarden til Sætre kan dei høyre uling frå hundane. Ein konflikt som har vart i generasjonar, har skapt bitterheit og uvennskap mellom Tor og Sætre. No dreg Tor over til nabogarden for å sjå til hundane.

Therese Tungen Aschehoug 2017

FLAUMEN

 

HAN TRØDDE VARSAMT, heldt seg på sida av grusvegen, før han la i veg mellom trea. Det lukta ròte av marka, og fleire gonger vart han sittande fast med støvelen. Han klatra over tre som hadde velta. Alt såg annleis ut, ikkje til å kjenne att. Det opna seg ei glenne framfor han, ein grasplett som var urørt av herjingane. Eit lys skein ned frå himmelen gjennom ein kvit dis. Det var ingen insekt å sjå, ingen fuglar, berre stille drypp frå regndropar som fall frå greinene.

Han nærma seg garden til Sætre, stod fleire gonger stille og lydde. Eit ras av store steinar låg inntil fleire av husa. Han trådde over tunet, og det var som om tusen auge følgde han, kvart skritt han tok.

Han vende ansiktet mot himmelen, der den tynne disen trekte seg utover. Langs fjellsida eit stykke bortanfor låg grantre velta over store steinar. Ordføraren hadde budd eit stykke ovanfor der han stod, det svære huset var knust, både han og kona forsvann i raset, og berre noko av grunnmuren og ein plankehaug var å sjå i den mørke, våte jorda, der bjørketre med grøne lauv på greinene hadde lagt seg over.

Heilt stille var det, han høyrde berre sitt eige hjarte, sin eigen pust. Han gjekk til inngangspartiet, la hendene som ei trakt rundt ansiktet og kika inn vindauget ved sida av døra. Det var dekt av størkna gjørme, jord og stein hadde skuva inn veggen.

Han stoppa og stod roleg eit augeblikk, lurte på om IngerMarie framleis sov, eller om ho var vaken. Og om ho var vaken, kva gjorde ho da, fann seg mat sjølv, kom ho til å gå ut, nå som det ikkje regna? Det var han som var far hennar, han som måtte ta vare på henne. Det var berre dei to. Om dei ikkje kunne vere gode mot kvarandre, da fanst det ingenting. Det small i døra framfor han, og han skvatt bakover, tok etter geværet, drog det fram og sikta. Han såg rett inn på den raude kjeften til ein hund, ein utmagra hund, vill i blikket. Det var fuglehunden til Sætre, den eine av dei, magrare enn nokon gong, vridd og fordreia i ansiktet av den opake glasruta.

Hjartet rasa som ein galning i han, og handa som kjente på døra, skalv. Han heldt foten inntil og la vekta si mot døra for sikkerheits skuld, men døra var låst. Han venta litt, venta at nokon skulle seie namnet hans, at nokon skulle «ta» han fordi han stod her, men det skjedde ikkje, berre den ville bjeffinga frå den innestengde hunden. Éin, kor var den andre, var den død? Så lyfta han seg opp på gelenderet og klatra opp den loddrette brannstigen som gjekk opp til den gamle delen av huset, det knaka stygt i han, han grudde seg, for ein stad inni seg visste han kva som ville møte han, at det var nokon eller noko der, at
det ikkje var tomt, han visste at Sætrin ikkje ville ha drege frå dyra sine, visste det eigentleg.

Det seig ei rar, vammel lukt frå den vesle avsatsen. Han var førebudd på det verste da han lente seg mot vindauget og såg inn, likevel skvatt han til av det han såg. På golvet eit stykke framfor vindauget, med ansiktet mot han, låg ei kvinne mot golvet, ho låg på sida, som om ho berre hadde lagt seg nedpå. Men kroppen var stille på ein slik måte som berre døde kroppar er, huda blank og stiv, auga var lukka, kjeven hang ned, og ho gapte svart ut i lufta. Auga hans fyltest av tårer, lukta trengde gjennom til der han stod, ho måtte ha vore død ei stund.

Hjelp meg, høyrde han.

Det var mørkt innover i rommet, han såg ingenting, slo kolben på geværet fleire gonger mot glaset, så skingla det og la seg i store flak innover golvet. Han lirka handa inn og fekk opp haspa, så kleiv han inn og stod på golvet hos Sætre, ein mann han ikkje hadde veksla eit ord med sidan rettssaka om vegstubben. Inst i rommet låg han. Det kvite håret låg flatt mot skallen, berre overkroppen stakk fram frå under bjelkar og murstein. Golvet var mørkt av vatnet som hadde runne inn gjennom den store glipa i taket. Det var som om nokon hadde tappa all farge ut av karen.

Ein liten trekk fekk blondegardinene på kvar side til å røre ørlite på seg før dei la seg tungt attende mot vindauget.

Det hiksta og peip i Sætrin, eller det som var att av han. Kroppen rista kraftig, og stemma som nådde han, tilhøyrde ein som ikkje hadde snakka på lenge.

Tor sa ingenting. Han gjekk nærmare, trakka forbi kroppen på golvet. Kvinna såg lita ut, ansiktet var samanfalle, magen var stor under kjolen.

Lenge stod han og såg på dei to kroppane, ein død, ein berre så vidt i live. Kven hadde han trudd skulle kome? Ikkje Tor iallfall, det var lett å sjå.

Etter kvart roa Sætrin seg, slutta å pipe, sjølv om kroppen skalv og styrte seg sjølv.

Tor hadde unngått han, gått ut att frå kafeen om han såg han sitte der, nekta å gå inn på bensinstasjonen om han høyrde stemma hans frå inne i verkstaden. Han ville vere letta den dagen han døydde og han var fri, det hadde han ofte tenkt. Hadde han enda forsvunne frå verda, hadde han tenkt, han som hadde så mykje, som kunne vere så småleg, og som skulle ta Tor, ta han nedåt akkurat i den tida da alt anna var nedkøyrt og Monica var på det sjukaste. Aldri ville han kome seg ovanpå att, aldri ville han tene nok til å gjere opp for seg etter rettssaka.

Kva faen gjer du her? sa Sætrin med den nye, håse stemma si.

Eg kan gå att, eg, viss det er det om å gjere, sa Tor. Kjevane kjentest stive.

Sætre rista svakt på hovudet. Det gjer du ikkje, sa han.

At han ikkje hadde drege, burde ikkje ha overraska Tor, så gjerrig som den karen var. Hentehåret låg flatt til den eine sida. I det duse lyset frå vindauga var issen hans godt synleg. Han såg for seg det vesle hovudet til Inger-Marie, at han heldt det i handflata si, berre det eine bildet, at han gjekk rundt og byssa på henne, det vart brote av eit anna, Inger-Marie som sat ved bordet utan å sjå opp, som så vidt rykte på hovudet, desse ørsmå rykka, så vidt synlege, han ville ikkje tenkje på henne nå.

Tor bøygde seg ned og studerte situasjonen. Sjølv gjennom stanken frå liket kunne han kjenne dritlukta, piss og drit, driten frå gamle menneske, fanst ikkje noko verre enn det. Det var lett å sjå at han hadde det vondt.

Kom igjen, sa Sætre. Eg har lege her eg veit ikkje kor lenge. Trudde vi skulle berge oss, men så fall Magna om og vart liggande, og så kom det rasande frå berget, rett inn i huset.

Han nikka ned mot bjelken som var velta over beina hans. Fleire av stokkane frå veggen mellom romma var ramla ut, det var vel berre eit tidsspørsmål før heile stova fall saman.

NB! Rettighetene for utdraget gjelder for aksjonsperioden, derfor har vi måttet fjerne resten av utdraget.

Genre: Langnovelle

Noen noveller er korte og kalles Flash fiction, slik som Ernest Hemingways ultrakorte novelle:
For sale: baby shoes, never worn.

Andre noveller er lange, som en kort roman. Therese Tungens novelle Flaumen er akkurat så lang at den kan kalles en langnovelle. Her er noen tips om noen gode og litt lengre langnoveller:

Forvandlingen 1915 av Franz Kafka

Den første setningen i Forvandlingen er berømt: ”Da Gregor Samsa en morgen våknet av urolige drømmer, fant han seg selv i sengen forvandlet til et digert uhyrlig kryp.” En mer effektiv introduksjon til en historie skal en lete lenge etter. Utgangspunktet er surrealistisk, men hvis vi først aksepterer dette utrolige premisset, vil vi raskt se at resten av novellen er nådeløs realisme. Gjennom usentimentale og detaljerte beskrivelser og handlingsforløp, kommer vi uhyggelig nært Gregor Samsas fortvilte situasjon. (Fra Bergen Biblioteks nettsider)

Han lå på den panseraktig hårde ryggen og så, når han løftet litt på hodet, den hvelvede, brune buken sin, oppdelt i bueformede avstivninger, der dynen på toppen knapt klarte å bli liggende, men truet med å gli fullstendig ned. De mange små bena, ynkelig tynne sammenliknet med hans omfang for øvrig, flimret hjelpeløse foran øynene hans. 

Ett minutts stillhet av Sigfried Lenz

Det er sommer i en småby ved Østersjøen for mange år siden. At Stella Petersen og Christian, eleven hennes, har forelsket seg, er det ingen som vet. Denne fortellingen handler om hvordan forelskelsen oppstår, hvordan tilfeldige møter og berøringer blir til lidenskap, hva som skjer når lidenskapen tørner sammen med virkeligheten, og hvordan så med ett alt er forbi – og kanskje likevel ikke.

 

 

Mørkets hjerte (1899) av Joseph Conrad

Marlow seiler oppover Kongo-elven for å møte den fryktede og respekterte handelsmannen Kurtz. Møtet avslører marerittlignende tilstander i jungelens indre. Årene i jungelen har formørket Kurtz´ hjerte, hinnen mot den totale galskap er skrellet vekk.

Dette er en nyoversettelse av klassikeren Heart of darkness fra 1899. Denne oversettelsen er basert på The Norton Critical Edition, en nyutgave som er både fyldigere og mer gjennomarbeidet enn førsteutgaven. Mørkets hjerte er en av verdens viktigste og mest omtalte bøker, både som et hovedverk i modernistisk litteratur, som en nøkkeltekst i postkoloniale studier, og som en roman som har inspirert utallige kunstnere i ulike sjangrer. Særlig kjent er romanen som hovedinspirasjon for Francis Ford Coppolas film «Apokalypse nå» (1979).

Den gamle mannen og havet av Ernest Hemingway:

 

Til toppen