Du er så lys
Steinar og familien er nyinnflytta og blir naboar med Jørgen, Vibeke og barna deira. Steinar har ei utstråling som gjer han lett å like. Men etter ein fotballtur saman til London får Jørgen ei viss aning om at Steinar skjuler kven han eigentleg er. Det er som om måten han ter seg på, er eit spel for galleriet. Kva kan vi eigentleg vite om livet til andre?
FØR FESTEN BEGYNTE, før alle gjestene kom, sende vi ungane opp på butikken for å handle. Det var eigentleg ikkje noko vi mangla, men under bursdagsførebuingane hadde Vibeke og eg blitt gåande og sjå på kvarandre.
Det lyste frå auga hennar, syntest eg, då ho såg meg komme opp frå kjellaren med famnen full av ekstratallerkenane vi har i bua der nede.
Nakkehåret til Vibeke var sveitt og det glinsa frå huda då eg litt seinare kom over henne på badet der ho stod og la på noko sminke.
Ho spurde Vidar om han kunne ta med seg Eyolf opp på butikken og kjøpe litt meir brus. Vidar sukka, mammaaaa, han sa at det var stress å dra på Eyolf når han var sjuk. Vibeke sa at Eyolf trong frisk luft, og så retta Vidar seg fint opp då ho stakk til han ein hundrelapp; det ligg for henne å vere politisk ukorrekt. Vibeke låste døra, og eg tok henne bakfrå i gangen. Ho hadde den lysegrøne kjolen på seg, den med små, kvite prikkar. Det varte berre nokre minutt, eg såg ryggsøyla bukta seg som ein slange under huda, og det var utruleg fint.
BRÅTT STO HAN DER, Steinar, midt på graset i hagen, med det påfallande gliset sitt strekt rundt heile halve hovudet og eit svært kakefat i hendene.
Eg trur ikkje nokon rakk å tenke at dette var rart, eller at det var feil, vi blei berre rivne med då stemma hans steig framfor oss:
«Ja, hallo folkens, det er naboen her – ja, skal eg liksom sitte der borte aleine, eg då, når kona og sonen er i byen, mens det tårnar seg opp til storfest på andre sida av hekken?»
Så lo han den latteren som får alle til å le med, før han gjekk gjennom den overrumpla menneskemengda og bort til Vibeke. Ho stod med ein masse asjettar i famnen, og trur du ikkje han berre tok asjettane ut av armane hennar etter å ha lempa kakefatet over i fanget på Ragnhild, og så begynte han å dekke på det store langbordet vi hadde sett opp, alt mens han gav Vibeke og Ragnhild ein klem, før han til sist, etter å ha lagt ut desse asjettane, snudde seg kjapt mot Vidar og zooma han inn der han stod borte ved plommetreet, og sa, mens han gjekk taktfast mot han:
«13 år! Hah! Å, Vidar, mann, no begynner den store tida di! Eg skulle ønske det var meg! Gratulerer så mykje med dagen!»
Og ikkje klarer eg å skjønne kor Steinar fekk den pakka frå som plutseleg låg i høgrehanda hans, men han rekte pakka til son min idet han var framme ved han, og sa:
«Berre ein liten ting frå oss i nabohuset. Skulle helse frå Liv Merete og Magnus!»
Vidar, som ikkje i det heile var førebudd på så mykje merksemd frå ein han knapt kjende, og som ikkje akkurat liker det heller, han blei heilt sett ut av dette. Slikt ligg jo ikkje for ein så forsiktig gut, stakkar, eg veit godt korleis det der er, eg sleit med det sjølv i oppveksten. Han svelgde og smilte og kremta fram eit takk skal du ha, mens han nervøst begynte å opne presangen han hadde fått.
Steinar kasta eit blikk til høgre, eit til venstre, han liksom strødde små blunk rundt seg, kikka folk like inn i auga og skaffa seg nesten ein nær relasjon med alle før han hadde helst på nokon av dei. Dei som stod like ved han, strekte han ut ein innbydande og kraftig neve til og sa lågt, som for ikkje å forstyrre Vidar og presangen:
«Steinar her, nabo, rett bak hekken der. Lina? Ragnhild? Karianne? Skikkeleg kjekt å helse på dykk! For ein heilt utruleg stilig kjole!»
Presangen, ja.
Det slo meg ikkje då, for det var som eit sirkusnummer utfalda seg i hagen vår, og alt hende med ein så smittande energi at eg ikkje fekk tid til å tenke meg noko særleg om, men dette var den første pakken Vidar opna.
Vi hadde avtalt at han skulle ta imot presangane og sette dei på eit bord og takke fint for dei, men vente med å pakke dei opp til seinare, så vi ikkje laga eit sånt jækla styr rundt det med gåvene. Det kan bli noko prangande, rett og slett, vi er jo ikkje amerikanarar heller, sjølv om eg i mitt stille sinn tenker at ho eg er gift med, og slekta hennar, kan ha nokre genar frå over there i bassenget sitt. Det har jo vore mykje utvandring på våre kantar, og mange her nede har nokre amerikanske tilbøyelegheiter i seg; ein skal ikkje komme her og komme her og legge seg oppi kva folk driv med, og så vidare. Men her stod han altså, den fine og litt tause sonen min – filosofen, som mor mi kallar han, med stemma proppfull av kjærleik – og pakka opp ein presang mens alle såg på, ein presang han hadde fått frå den i selskapet han kjende dårlegast, som hadde komme for berre nokre sekund sidan og tatt heile hagen, med alle menneska, i si underlege eige.
Vidar fjerna gåvepapiret. Han reiv det ikkje av, slik ungar gjer når dei er 7 år, han pirka opp enden av tapen med negletuppen og opna gåva med ein slags respekt. Han er litt fin på det, Vidar, lite grann feminin av seg, har eg ofte tenkt, han er alltid blitt kalla pen.
Han blei ståande og sjå på det som låg inne i papiret, skjult for oss andre. Det var stille i hagen. Steinar smilte, og hovudet hans gynga, svakt, jamt, og det gav meg ei kjensle av å beordre verda til å gynge med.
Vidar førte handa inn i papiret og henta ut gåva.
Det var ein kniv.
DÅ EG VAR LITEN, ja, Steinar også, var det vanleg å få kniv til bursdagen. Ingen løfta på eit augebryn om ein gut fekk ein kniv i gåve. Det var slike ting vi gutar fekk i sytti- og åttiåra; knivar og forstørringsglas, kikkertar, kompass. Tida har gått, det er sikkert vanleg å få kniv til fødselsdagen både i Irak og i Amerika, men ikkje lenger her hos oss. Det løftar augebryn om det dukkar opp ein kniv bak gåvepapiret, slik det gjorde hos oss den laurdagen i juni.
Eg hugsar ikkje kven av gjestene som sa det:
«Kniv? Er det ein kniv? Er det lov, då?»
Det kan ha vore Inger Johanne, i så fall sagt med sarkasme, for ho fall truleg pladask for Steinar både idet han kom susande inn i hagen på sin frie og for henne litt sekstitalsaktige måte, og då han viste seg å dytte ein kniv i hendene på guten min. Det kan også ha vore Leif Petter, litt humrande, for han er ein sterk tilhengar av at alle skal bere våpen. Det kan ha vore Ragnhild, i så fall sagt i fullt alvor, for ho arbeider jo i skuleverket og stemmer SV og er ein tydeleg forkjempar for alt som har med dialog å gjere. Ho går i ein eller annan dialogring, Ragnhild, saman med ei venninne som er prest her i bygda vår, og mange andre kvinnfolk. Dei drikk cava og et ost og kjeks og pratar om verdien av dialog, og dei er svære på miljøvern og fred og flyktninghjelp.
Eg veit at eg høyrest noko hoverande ut når eg legg det fram på denne måten, som om eg ler av dei, det er ikkje meininga, faktisk tvert om. Eg skulle ønske eg òg var med i ein slik dialogring. Eg er tusen prosent for dialog, det er berre at eg kjem frå denne ironiske tida og har den sakte stylen min og ikkje klarer å snakke om desse viktige tinga utan å flire litt, og det er jo eigentleg eit svært problem eg har gåande der.
Steinar snudde seg til den som hadde latt replikken falle, og sa: «Det dreier seg ikkje om kniven, men den som ber han, eller kva?»
NB! Rettighetene for utdraget gjelder for aksjonsperioden, derfor har vi måttet fjerne resten av utdraget.